شناسه خبر: ۶۱۲۶
بازدید: ۴۲۹
تاریخ انتشار: دوشنبه - ۲ بهمن ۱۳۹۶

پژمانفر: چرا مبالغی را که در اختیار وزرا و رئیس جمهور، و دفاترشان قرار می گیرد، علنی نمی‌کنند؟

خبرگزاری رضوی به گفت و گو با حجت الاسلام پژمان فر، نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس پرداخته است تا نظر ایشان را پیرامون این بودجه جویا شود.

لایحه بودجه سال ۹۷ به خصوص در بخش فرهنگی با انتقادات و مباحث گوناگونی از سوی صاحب نظران و اصحاب رسانه مواجه شده است. نظر شما در مورد بخش فرهنگی این بودجه چیست؟

اعتبارات سال ۹۷ در بخش های مختلف تغییراتی داشت که این تغییرات شامل مباحث فرهنگی هم می شد. اما منطق قابل دفاعی پشت این تغییرات وجود ندارد! حالا من در بخش های دیگر، از جمله بخش اقتصادی و به خصوص موضوع اقتصاد مقاومتی که در لایحه بودجه کشور به هیچ وجه روح این نگاه را هم نمی توان مشاهده نمود، صحبت نمی کنم!

اما در حوزه فرهنگی؛ اگر ما حوزه فرهنگ را به عنوان زیرساخت و به تعبیر مقام معظم رهبری مانند اکسیژن برای یک جامعه بدانیم، باید برای تحقق بسیاری از اهداف بلند کشور به آن توجه داشته و یک سری اقدامات مناسبی را در این حوزه برنامه ریزی کنیم. اما متأسفانه در حوزه فعالیت های فرهنگی، ولنگاری و بی نظمی بسیار نگران کننده ای حاکم است. یعنی فضای فرهنگی کشور با یک سری چالش های جدی مواجه است که هر کسی آن را به یک سمتی می کشد. چه در حوزه سبک زندگی، چه در حوزه حقوق اجتماعی، سینمای ما مسیر خودش را می رود، تئاتر جهت دیگری دارد و دستگاه‌های دولتی هم کار دیگری انجام می دهند! و لذا آن زیرساخت های فکری و اندیشه ای لازم برای حوزه فرهنگ شکل نمی گیرد. نتیجه اش هم این است که ما در حوزه فرهنگی، چشم انداز یا برنامه روشنی که ما را به سمت وضعیت مشخصی پیش ببرد نداریم.

از آن طرف اعتبارات هم بلاتکلیف است. یعنی هیچ منطقی در افزایش و یا کاهش اعتبارات در بخش های مختلف فرهنگی وجود ندارد. به عنوان مثال ما در حوزه مباحث قرآنی یک سری اهداف کلان داریم که این اهداف کلان باید محقق شود. از جمله این که در تکالیفی که مقام معظم رهبری مشخص کردند ما باید در کشور ۸۰ میلیونی ۱۰ میلیون حافظ قرآن داشته باشیم. خوب این قله ای است که باید برای آن برنامه ریزی صورت گیرد. ما هم در شورای توسعه فعالیت های قرآنی، بر اساس نظام هماهنگ برنامه های قرآنی، با سازمان برنامه و کارشناسان جلسات متعددی گذاشته و گفتیم باید سالانه هزار میلیارد تومان در حوزه مباحث قرآنی به شورای توسعه آمده و در بخش های مختلف از جمله آموزش و پرورش، آموزش عالی، وزارت بهداشت، سازمان تبلیغات و نهادهای دیگر صرف شود و تکالیفی را در حوزه های تفسیر، حفظ، قرائت، روخوانی، روانخوانی و غیره به انجام رساند.

اما این عدد تبدیل شد به ۲۰۰ میلیارد. این رقم در سال ۹۳-۹۴ پرداخت نشد. سال ۹۵ از مجموعه این ۲۰۰ میلیارد ۱۰ میلیارد فقط پرداخت شد. در سال ۹۶ هم همان ۲۰۰ میلیارد را به ۱۰۰ میلیارد کاهش داده و مجموعاً تا هم اکنون که اواخر سال ۹۶ است هنوز ریالی پرداخت نشده است. در سال ۹۷ هم این رقم در لایحه بودجه به ۴۰ میلیارد تومان کاهش یافته است.

این یک نمونه بود که من به عنوان مصداق آن را بیان کردم. حال بر اساس چه منطقی اعتبارات قرآنی کاهش ۸۰ درصدی داشته است که بر اساس آن بتوان از لایحه بودجه دفاع کرد؟ در بقیه بخش ها هم ما منطق قابل دفاعی در افزایش، کاهش یا حذف و اضافه شدن ردیف ها یا اعتبارات مشاهده نمی کنیم.

چرا که طبیعتاً لایحه بودجه یک جدول صرفا درآمد و هزینه نیست. مهمترین سند سیاست گذاری و ریل گذاری در کشور است. یعنی بر اساس همین اعتبارات است که فضای کشور تغییر کرده و حرکت های متفاوت شکل می گیرد. اما متأسفانه ما وقتی نگاه می کنیم می بینیم که در لایحه بودجه آشفتگی و بی نظمی بسیاری وجود دارد که عملاً در سال ۹۷ ما وضعیت دریغ از پارسال را داریم! یعنی به گونه ای که نه تنها وضعیت مسائل فرهنگی ما به سامان نشده، بلکه نابسامانی آن قطعاً نسبت به سال ۹۶ و سال های قبل از آن به شدت افزایش خواهد یافت.

این نقدهایی که مطرح فرمودید تا چه حد مربوط به روند بودجه ریزی کشور در بخش فرهنگی در سال ها و دوره های مختلف است، و تا چه حد به صورت خاص به بودجه ۹۷ ارتباط پیدا می کند؟

این نقدها در سال های گذشته هم وجود داشته است. اما در سال ۹۷ دولت به اصطلاح به سمت مدیریت درآمد و هزینه حرکت کرده است. یعنی آمده برای کاهش هزینه ها اقدامات اولیه ای را انجام داده است و این کاهش هزینه ها را در بخش های فرهنگی، و مخصوصاً فرهنگ دینی و قرآنی انجام داده است. خوب طبیعتاً این نگرانی ایجاد می کند. چرا که اگر یک دولتی در کاهش هزینه ها اولین اقدامش در حوزه فرهنگ یا بخش های فرهنگ دینی و قرآنی باشد بدین مفهوم است که برای این بخش اولویتی قائل نیست! یعنی به طور طبیعی زمانی که فردی از نظر اقتصادی با مشکل مواجه می شود در ابتدا هزینه هایی را کم می کند که برای او اولویت کمتری دارند. امروز هم کار دولت بدین معناست که اعتقادی به این موضوعات به عنوان اولویت ندارد!

یکی دیگر از موضوعاتی که بحث های زیادی را برانگیخت موضوع حذف جدول شماره ۱۷ از بودجه بود؟ بسیاری از رسانه ها حذف این جدول را کاری دانستند که سال ها بر سر آن صحبت بوده و دولت کار درستی در حذف آن انجام داده است. شما با این دیدگاه موافقید؟

نه؛ به نظر من کار مناسبی نبود. این جدول اتفاقاً پاسخ گویی و نحوه عملکرد برخی از دستگاه های غیر دولتی را که بار دولت را در حوزه های مختلف مانند ادبیات فارسی یا فعالیت های پژوهشی بر دوش می کشیدند، روشن می کرده است. بالاخره اینها وظایف حاکمیت را داشتند انجام می دادند. یعنی ما برخی از وظایف حاکمیت را که دولت موظف بوده است انجام بدهد به این نهادها واگذار کردیم و این بخش خصوصی با کمترین هزینه دارد این فعالیت ها را انجام می دهد.

حال که ما این را برداشتیم اگر آن وظایف دیگر پیگیری نشده و یا ضعیف پیگیری نشد آن وقت باید چه کار کنیم؟ بالاخره باید کسی آن ها را انجام دهد. اگر بخش خصوصی انجام ندهد دوباره آن را ببریم در داخل دولت تا آن کار را با چندین برابر هزینه انجام دهد؟! از این رو به نظر من این کار، اشتباه بزرگی بود. دولت بیشتر در این موضوع یک کار ژورنالیستی انجام داده و می خواست فضاسازی کند. به نظر من بهره سیاسی شان را هم با انتشار این جداول از موضوع بردند.

امروزه مراکزی مانند حوزه های علمیه، جامعه المصطفی و غیره نقش ها و وظایفی از حاکمیت را بر عهده داشته و دارند انجام می دهند. تازه کمک هایی است که معمولا با کمترین تخصیص به اینها پرداخت می شود.

الان برخی رسانه ها از این صحبت می کنند که این عدد و رقم را چرا به اینها می دهند. حتی آقای رئیس جمهور می گوید این مبلغی که در لایحه بودجه آمده است بخشی از آن در اختیار من نیست. درست است در اختیار ایشان نیست؛ اما آیا اینها وظایفی خارج از دولت و حاکمیت انجام می دهند؟

یکی از مطالبی که در این رابطه گفته می شود این است که دولت می خواهد این بودجه ها را از طریق نهادهای دولتی از قبیل وزارت ارشاد یا سایر نهادها پرداخت کند تا بتواند از این طریق بر آنها نظارت داشته باشد. اگر چنین چیزی درست است آیا این مسئله موجب اعمال سلیقه دولت در فعالیت های این نهادها و یا حتی کندی در تخصیص بودجه به آنها نمی شود؟

ما با نظارت مخالف نیستیم. اتفاقا نظارت یک امری ضروری است. ولی امروزه هم این نظارت وجود دارد. یعنی اینکه می گویند این دستگاه ها پول هایی را بدون نظارت می گرفتند، اگر منظورشان نظارت دستگاه های مالی نظارتی همچون دیوان محاسبات است، که بله ممکن است این دستگاه ها نتوانند ورود پیدا کنند. اما اگر منظور نظارت عملیاتی بر کیفیت کار، و پیگیری تکالیفی است که بر آنها گذاشته شده است، که این اتفاق افتاده و خود ما هم در مجلس به عنوان دستگاه ناظر داریم نظارت و مراقبت انجام می دهیم. چرا که در واقع ما نسبت به اینها خرید خدمات داریم. این مسئله مهمی است که باید به آن توجه کرد. ما به این مجموعه ها حقوق پرسنل یا هزینه های جاری را پرداخت نمی کنیم، بلکه داریم خدمات آنها را خریداری می کنیم. اینها هم روشن است. یعنی مشخص است این موسسه در قبال مبلغی که گرفته است چه کارهای پژوهشی، آموزشی و ترویجی انجام داده است. اینها دقیقا روشن و قابل ارائه است و هر سال هم گزارش داده می شده است. ضمن اینکه اگرچه دیوان محاسبات بر روی اینها نظارتی ندارد، اما سازمان های خاصی وجود دارند که نسبت به عملکرد اینها به صورت دقیق نظارت دارند.

آخرین سوال درباره بنیاد بین المللی امام رضا(ع) است. می خواستم نظر شما را پیرامون فعالیت این بنیاد و به خصوص جشنواره بین المللی امام رضا(ع) جویا شوم.

جشنواره امام رضا(ع) یکی از فعالیت های بابرکتی است که توانسته در کشور فعالیت های بسیار خوبی را داشته باشد. و به نظر بنده هم هرچند مدیریت های متعددی را تجربه کرده است، اما فرآیند حرکتی اش هر ساله رو به جلو بوده است و با توجه به اینکه همه افتخار ما در کشور این است که زیر سایه علی بن موسی الرضا(ع) هستیم توانسته توجه جامعه ایرانی به صورت خاص و جامعه بشریت را به صورت عام به وجود مقدس علی بن موسی الرضا(ع) و فرهنگ رضوی معطوف کند.
من فکر می کنم اگر کمی هماهنگی میان این مجموعه با سازمان فرهنگی آستان قدس رضوی بیشتر گردد بسیار می تواند در جلوگیری از کارهای موازی کمک کرده و علاوه بر این این حرکت در فضای چند روزه ولادت امام رضا(ع) منحصر نگردد. یعنی باید به سمتی پیش رویم که این جریان، به سمت حرکت های پایدار سوق یافته و به تعمیق بخشی فرهنگ رضوی در جامعه امروز ما -که خلاء آن در جامعه خیلی ملموس و مشهود است- حرکت کنیم.
امیدوارم ان شاء الله که با مدیریت جدید این مجموعه، با توجه به شناخت سالیانه ای که من از آقای برازش در فعالیت های گذشته شان دارم و می دانم فردی بسیار دلسوز و با دقت در انجام کارها هستند، در این مجموعه هم بتوانند امور را به خوبی پیش ببرند و ان شاء الله از مصادیق این سخن حضرت رضا(ع) باشند که فرمودند کسانی که محاسن کلام ما را به مردم برسانند باعث توسعه دین خواهند شد، ایشان و مجموعه شان هم بتوانند از این طریق در توسعه دین گام بردارند.